Sāmoa

ʻO Sāmoa o se atunuʻu Polenīsia ʻi le vasa o le Pasefika. E lua motu tetele, Upolu ma Savaiʻi. E 180,741 (2006) le aofai o tagata e nonofo i totonu o Sāmoa.^[1]Sa tūtoʻatasi Sāmoa i le tausaga 1962. Ua manumalo Sāmoa i le tutoatasi ua lana pule anamua, Niu Sila. O Sāmoa o le Atunuu muamua i le Pasefika na ia uluai maua le tutoatasi ao i lalo ai o le vaavaaiga a Niu Sila. I aso nei, e lua ni atumotu tetele i Samoa: O Sāmoa i Sisifo lea ua faaigoa o Sāmoa, ma Sāmoa i Sasaʻe lea ua faaigoa ia American Samoa, poʻo Amerika Sāmoa.

Mālō Saʻoloto Tūtoʻatasi o Sāmoa
Independent State of Samoa


Fuʻa	Ofu o lima

Aʻai laumua

Apia

Gagana aloaia

Faʻaperetania (Igilisi), Gagana Samoa

Malo

• Faiga

{{{government_type}}}

Eria

• Aofai

2,842 sikuea kilomita km²
{{{areami²}}} sq mi

Faitau aofaʻi

• Vavalalata

{{{population_density}}}/km² ({{{population_density_rank}}})
{{{population_densitymi²}}}/sq mi

Sone Taimi

Vaʻaia Taimi Uma +13 (UTC{{{utc_offset}}})

Tulafono Initaneti

+685

I nei taimi, o le Palemia o le Malo Tutoatasi o Sāmoa o Fiamē Naomi Mataʻafa. O le Tama ma Ao O Le Malo mo Sāmoa, o lea ua tulai ai le Afioga ia Tuiatua Tupua Tamasese Efi ina ua tuʻumalo le Susuga i le Malietoa Tanumafili II i le Aso Faraire,11 o Me 2007.

E toatele tagata Samoa e nonofo i fafo i isi atunuʻu i le lalolagi. E toatele lava e nonofo i Niusila, Amelika, Ausetalia, Hawaiʻi, Amelika Sāmoa, Fiti, Toga, Ausetalia, Europa, ma isi atunuu pei o Iapani.

O le tausaga 1722 na iloa muamua ai motu o Samoa e papalagi, mai i le fauvaa Holani Jacob Roggeveen, sosoʻo ai lea ia Louis-Antoine de Bougainville i le tausaga 1768.

Taulaga i Apia

O Apia le taulaga pito tele o Sāmoa, i le motu o Upolu. E 37, 708 (2006) tagata e nonofo i totonu o le taulaga o Apia.^[1] O Apia o se nuʻu laititi ua faaigoa ai le taulaga pito tele o Samoa, ae ua faapotopoto ai isi nuʻu. O Apia e tu ai ofisa o le Malo ma fale pisinisi tetele o le atunuu.

Motu

O motu uma o Samoa na foaina mai volekano.

E 10 motu o Sāmoa: Savaiʻi, Upolu, Manono, Apolima, Nuʻusafee, Fanuatapu, Nuʻulua, Namua, Nuʻutele ma Nuʻulopa. O motu o Manono, Apolima, ma Nuʻulopa e tu i le va o motu tele o Savaiʻi ma Upolu. O Savaiʻi le motu pito tele i Samoa, na soʻo ai lea o Upolu. E selau tolu sefulu maila le faataamilosaga o le motu o Upolu.

Gagana

E lua gagana ua mafai ona faʻaogāina i Sāmoa, o le Gagana Faʻaperetania (Igilisi) ma le Gagana Faasamoa (Sāmoan).

Itūmālō

Itūmālō o Samoa

E 11 itūmālō i Samoa. E 6 itumalo i Savaiʻi ma le 5 i Upolu ma motu laititi.^[2]

Upolu

(including minor islands)

¹ ma motu o Manono, Apolima and Nuʻulopa
² ma motu laiti e fa i Aleipata ma le motu o Nuʻusafeʻe
³ ma nuʻu e lua i Upolu e iai Salamumu ma Leauvaʻa

Lotu

Palu o le ʻAva, 1911

O Sāmoa o se atunuu Lotu Kerisiano. Na amata le lotu Kerisiano i Samoa i le tausaga e 1830,^[3] i le taunuʻu atu o le misionare John Williams i Sapapaliʻi i le motu o Savaiʻi. O le taimi foi lea na amata ai i Samoa le galuega a le Sosaiete a Misionare o Lonetona (L.M.S.).

O lotu o i totonu o Sāmoa o le Lotu Katoliko (Lotu Pope), Lotu E.F.K.S-Ekalesia Faapotopotoga Samoa, Lotu Mamona, Lotu Metotisi, Lotu Patipati, ma tele o isi tamaʻilotu kerisiano eseese ua faapena ona oo mai i totonu o Sāmoa. Sa i ai nisi atua sa faapena ona tapuai ai Sāmoa i aso ua mavae.

Ao le taimi nei, ua nao le toatasi lava le Atua ua faapena ona ifo taele ma tapuai a i tagata O Sāmoa ua nao le Tama o i Le lagi, le Atua, o le na faia i tatou i le faavae o Sāmoa, o loo faapea ona tusia ai upu nei: E faʻavae i le Atua Sāmoa.